به گزارش مشرق، دیدارها و گفتگوها در دو سوی آتلانتیک این روزها اهمیت خاصی را به ویژه در رابطه با ایران پیدا کرده است. با نزدیک شدن به موعد ترامپ برای خروج احتمالی از برجام، دیدارهای سران اروپایی به واشنگتن مورد توجه ناظران قرار گرفته است. یکی از این سفرها، که به زعم برخی کارشناسان، مهمترین سفر مقام اروپایی به آمریکا طی هفته‌ها یا ماههای اخیر محسوب می‌شود،  مربوط به سفر رئیس جمهور فرانسه است که تلاش کرد تا همتای آمریکایی خود را مجاب به باقی ماندن در برجام کند. اما تلاش‌های اخیر کاخ الیزه در قبال برجام موضوعی نیست که طی یکی دو هفته یا ماه گذشته آغاز شده باشد.

از فابیوس تا ماکرون

این روزها امانوئل ماکرون رئیس جمهور فرانسه به چهره ای جنجالی و خبرساز تبدیل شده است. وی به قول خود سعی کرد در جریان سفر اخیرش به ایالات متحده آمریکا، توافق هسته ای با ایران را نجات دهد. با این حال  بنابر گفته دونالد ترامپ، نه تنها ماکرون نتوانسته است آمریکایی ها را در این خصوص قانع نماید، بلکه خود او نیز از توضیحات ترامپ در خصوص خروج از برجام قانع شده است. ماکرون  در پایان سفر خود و در جریان سخنرانی در دانشگاه "جرج واشنگتن" گفت: «گمان می کنم ترامپ به دلیل مسائلی که در داخل آمریکا وجود دارد، از توافق هسته ای با ایران خارج شود. نتوانستم رئیس جمهور آمریکا را در خصوص ماندن در برجام قانع کنم.»

با این حال شبکه خبری سی ان ان در گزارشی که پس از سخنرانی ماکرون در دانشگاه جرج واشنگتن منتشر شد، از معامله روسای جمهور ایالات متحده آمریکا و فرانسه بر سر توافق هسته ای با ایران پرده برداشت. سی ان ان در این خصوص گزارش داد: «ماکرون و ترامپ در تلاش هستند برای پیمانی دیگر که فراتر از برجام است مذاکره با ایران را سریعا آغاز کنند. ماکرون پس از گفت و گو با ترامپ اکنون معتقد است که مذاکره برای توافقی جدید با ایران که آمریکا می خواهد رسمی‌تر و احتمالا به لحاظ قانونی الزام آور باشد، ضروری است. این پیمان، شامل ملاحظات ترامپ درباره برجام، از جمله برنامه موشکی، بندهای انقضای توافق هسته ای و فعالیت های منطقه ای ایران خواهد بود.»

معامله برجامی ترامپ و ماکرون از چه زمانی آغاز شد؟

درست در ابتدای تابستان سال 2017 میلادی، معاملات سیاسی روسای جمهور ایالات متحده آمریکا و فرانسه بر سر توافق هسته ای با ایران آغاز شد. این معاملات در ماه جولای ( تیرماه ) سال گذشته، بیشتر حالتی مخفیانه داشت. رکس تیلرسون وزیر امور خارجه سابق آمریکا و همتای فرنسوی وی ژان ایو لودریان در همان زمان توافق کردند تا نسبت به برجام، به مثابه یک دغدغه "درون آتلانتیکی" مشترک نگریسته و تلاش خود را برای تغییر آن ( به سود منافع آمریکا) صورت دهند. سرانجام  در آگوست سال 2017 میلادی، امانوئل ماکرون صراحتا اعلام کرد که می توان بر سر توان موشکی ایران و اعمال محدودیت‌های هسته ای دوباره بر ایران ( پس از سال 2025 میلادی)، مذاکراتی را با تهران صورت داد. 

همکاری کاخ سفید و کاخ الیزه بر سر تغییر برجام، در ماه سپتامبر سال گذشته و همزمان با برگزاری مجمع عمومی سازمان ملل متحد در نیویورک به نقطه اوج خود رسید. ماکرون در دو دیدار جداگانه با دونالد ترامپ و بنیامین نتانیاهو نخست وزیر رژیم اشغالگر قدس به آنها تعهد داد که تمامی تلاش خود را برای گنجاندن موضوع توان موشکی ایران در برجام یا تحدید همزمان توان موشکی و هسته ای ایران به کار خواهد گرفت. همچنین ماکرون به ایالات متحده آمریکا و رژیم صهیونیستی در خصوص اعمال فشار بر ایران بابت موضوع بازرسی از اماکن نظامی کشورمان تضمین‌هایی داد.

تلاش فرانسه برای تغییر مواضع ژرمن‌ها

در میان تروییکای اروپایی، انگلیس و فرانسه بیشترین هماهنگی را با مواضع ایالات متحده آمریکا در خصوص برجام داشتند. با این حال، مقامات آلمانی معتقد بودند که تنظیم، تصویب و امضای یک توافق ثانویه ( که قطعا در مغایرت با متن اصلی برجام خواهد بود) به لحاظ حقوقی آسان نیست. همچنین مقامات آلمانی در خصوص افزودن الحاقیه ای به برجام که متضمن رفع نگرانی های ترامپ در خصوص بندهای انقضا ( Sunset)، اعمال بازرسی از اماکن نظامی ایران و تحدید توان موشکی ایران باشد ملاحظاتی داشتند.

در اواسط سپتامبر سال گذشته، دونالد ترامپ از فرانسوی‌ها خواست تا نهایت تلاش خود را جهت مجاب کردن آلمان برای مذاکره مجدد در قبال برجام صورت دهند. ماموریتی که ماکرون در آن استثنائا موفق عمل کرد. ماکرون پس از مدتی توانست نظر مثبت برلین  را در خصوص "تغییر برجام " جلب کند. با این حال مقامات فرانسوی و آلمانی اصرار داشتنند که از به کار بردن واژه "تغییر برجام" اجتناب کرده و واژه "اصلاح برجام" را جایگزین آن نمایند تا به این وسیله، قدرت مانور سیاسی بیشتری در مواجهه با افکار عمومی و مخاطبان برجام داشته باشند.

از مهر ماه سال گذشته تا کنون، مذاکرات نمایندگان سه کشور اروپایی و ایالات متحده آمریکا در خصوص تغییر توافق هسته ای در جریان است. این مذاکرات در سطوح کارشناسی و با حضور نمایندگان کشورهای فرانسه، انگلیس، آلمان و آمریکا صورت گرفته و بسیاری از آنها به صورت مخفیانه و غیر علنی برگزار شده است.

رمزگشایی از سفر نمایشی ماکرون به کاخ سفید

رسانه‌های غربی طی هفته‌های گذشته بر روی سفر امانوئل ماکرون، رئیس جمهور فرانسه به آمریکا و دیدار وی با دونالد ترامپ مانور زیادی دادند. روزنامه نیویورک تایمز در گزارشی اغراق آمیز، حفظ برجام را معلول توافق ماکرون و ترامپ دانست و دیگر رسانه های آمریکایی و اروپایی نیز از این دیدار، به عنوان تعیین کننده ترین دیدار برای تعیین تکلیف نهایی توافق هسته ای یاد کردند.

با این حال، رسانه های غربی خود نیز نسبت به این واقعیت آگاه بودند که دیدارها و لابی های پشت پرده روسای جمهور آمریکا و فرانسه مدتها در جریان بوده و ماکرون از قبل، نسبت به مواضع ترامپ در قبال برجام آگاه بوده است. به عبارت بهتر، بازی مشترک ایالات متحده آمریکا و فرانسه در تقابل با برجام، از مدتها قبل کلید خورده و سفر ماکرون به آمریکا، صرفا یک نمایش از پیش تعیین شده برای عملیات روانی و سیاسی جدید واشنگتن و پاریس در قبال ایران محسوب می شود.

واقعیت امر این است که ماکرون و ترامپ در مرحله نهایی تکمیل پازل برجامی مشترکی هستند که تصویر آن از مدتها قبل مشخص شده است. این تصویر، همان "خلع سلاح دائمی" و "تحدید همزمان توان موشکی و هسته ای ایران" است. تفکیک بازی ایالات متحده آمریکا و اروپا در این برهه زمانی حساس، بزرگ ترین خطای راهبردی و محاسباتی در مواجهه با تحولات برجامی اخیر محسوب می شود. باید این حقیقت را در نظر داشت که واشنگتن و تروییکای اروپایی در صدد رسیدن به یک "هدف مشترک" و تکمیل یک "پروسه از پیش تعیین شده" هستند.

تنها عاملی که می تواند این بازی مشترک را بر هم ریخته و مانع از تکمیل چنین پروسه خطرناکی شود، تاکید ایران بر عدم مذاکره مجدد بر سر برجام، تاکید بر عدم پذیرش اعمال کوچک ترین تغییری در توافق هسته ای و تاکید بر خروج از برجام در صورت خروج ایالات متحده آمریکا از توافق هسته ای است.

از ماکرون تا فابیوس

در جریان برگزاری سلسله مذاکرات هسته ای میان ایران و اعضای 1+5 ( بین سالهای 1392 تا 1394)، لوران فابیوس، وزیر امور خارجه جنجالی دولت فرانسوا اولاند اصلی ترین وظیفه خود و دولت متبوعش را کمک به ایالات متحده آمریکا در پروسه اعمال فشار به ایران می دانست. وی بارها در جریان مذاکرات هسته ای، نقش پلیس بد را ایفا کرد تا بتواند  تصویر مشترکی که از ابتدای سال 1392 با جان کری و دیگر وزرای امور خارجه غربی ترسیم شده بود را تکمیل کند. فرانسوی ها در جریان برگزاری مذاکرات هسته ای با ایران، به کاتالیزور و عاملی تسریع کننده (در راستای رسیدن واشنگتن به اهداف خود) تبدیل شده بودند.

اگرچه هم اکنون اولاند و فابیوس در کاخ الیزه حضور ندارند، اما امانوئل ماکرون و ژان ایو لودریان در حال ایفای همان نقش مخرب و تقابلی خود با ایران هستند. اگر چه ماکرون ترجیح می دهد با استفاده از تاکتیک لبخند این مسیر را به پیش ببرد، اما بازی خطرناک وی در همراهی با ایالات متحده آمریکا، نباید در ذیل این تاکتیک فریبکارانه فراموش شود.